Historia zdrapek w Polsce

[notgeld]

Historia zdrapek na świecie rozpoczęła się w latach 60-tych XX wieku. Jednak pierwszą oficjalnie wydaną zdrapką w ramach loterii była zdrapka wydana w maju 1974 roku w USA w stenie Massachusetts. Do Polski zdrapki trafiły na początku lat 90-tych XX wieku. Trudno to dokładnie określić ponieważ brakuje szczegółowych informacji w temacie.
Wiadomo, że w 2019 roku organizator loterii pieniężnych Totalizator Sportowy, zwany popularnie Lotto obchodził 20-lecie wydawania zdrapek w Polsce. I dokładnie tak było, że pierwsze zdrapki sygnowane nazwą Lotek pojawiły się w 1999 roku. Pierwsza emisja miała miejsce 29-go września 1999 roku. W tym roku pojawiły się jeszcze trzy emisje rozpoczynające się 3-go listopada, 24-go listopada oraz 27-go grudnia. W kolejnych latach do dziś Lotto wprowadziło do obiegu ponad 610 emisji.
Poszukując informacji o wcześniejszych emisjach zdrapek w Internecie prawie nic nie można znaleźć. Pierwsze udokumentowane, potwierdzone znaną datą emisji zdrapki są z 1991 roku. Polski Monopol Loteryjny zakończył emisję losów papierowych w marcu 1991 roku i w tym samym roku na podstawie wydanej zgody PML ukazała się zdrapka loterii Teletombola III. Przed denominacją zdrapki były wydawane przez Totalizator Sportowy, Polski Monopol Loteryjny czy gazety codzienne.
Jak wiemy datowanie emisji zdrapek jest bardzo trudne. Zazwyczaj nie występują na nich żadne daty, co istotnie utrudnia rozpoznanie czasu ich obowiązywania. W przypadku emisji wydawanych na potrzeby gazet sprawa jest prostsza, ponieważ w gazetach znajduje się reklama kiedy dana zdrapka została wprowadzona do obiegu i ile będzie trwała loteria. Podobnie jest z emisjami wprowadzanymi przez sklepy, stacje benzynowe czy kawiarnie, gdzie zazwyczaj na zdrapkach są podawane daty ich obowiązywania.
Przykład zdrapki z Dziennika Łódzkiego wprowadzonej do obiegu 1992-04-11
/Dziękuję Panu Kazimierzowi z Łodzi za zdjęcie Dziennika Łódzkiego/
Najstarsza znana zdrapka Teletombola III będąca w obiegu w październiku 1991r.

[notgeld]

Po denominacji Polski Monopol Loteryjny nadal wydawał zdrapki jednakże z początkiem XXI wieku utracił zdolność finansową i zaprzestał ich emisji. Ostatnie udokumentowane emisje były w roku 2003.
Kolejnym, tym razem nietypowym, emitentem zdrapek był producent chipsów Lays, który w ramach promocji filmu Star Wars część I Mroczne Widmo zamieścił w opakowaniach chipsów zdrapki z możliwością wygrania nagród /26 zdrapek w serii/. Podobną emisję powtórzył w 2004 roku przy promocji filmu Władca Pierścieni Powrót króla /20 zdrapek w serii/.

Na stronie Lotto można prześledzić historię zdrapek, jednakże w 2020 roku uległa ona zmianie i obecnie nie można podejrzeć archiwalnych zdrapek oraz zakresu dat ich emisji. Aktualnie tylko korzystając z forum forumlotek.pl z działu o historii zdrapek Lotto można się dowiedzieć jak wyglądały poszczególne emisje i w jakich terminach obowiązywały.

Z przeprowadzonych badań literaturowych, kwerendy oraz dzięki posiadaniu w zbiorach prezentowanych walorów udało się ustalić, że zdrapki w Polsce zagościły na stałe w 1991 roku. Pamiętając, że pierwszą na świecie oficjalną zdrapką wydaną w ramach loterii była zdrapka wydana w maju 1974 roku w USA w stenie Massachusetts, nadal trwają poszukiwania pierwszej zdrapki w Polsce.
Na dzień dzisiejszy wiadomo, że w październiku 2021 roku zdrapki w Polsce obchodzą swoje 30-lecie.

Zapraszam wszystkich do prezentowania zdrapek innych aniżeli z Lotto. Często zdrapek występujących lokalnie. Poszukiwane są wizerunki zdrapek z chipsów, sklepów, stacji benzynowych, lokali gastronomicznych, sieci handlowych, na podstawkach pod piwko czy nawet na etykietach piwnych itp. Poszukiwane są w szczególności zdrapki z samego początku lat 90-tych XX wieku z udokumentowanymi datami obowiązywania. Ale także i obecnie pojawiające się w obiegu.


Zaprezentowany materiał był prezentowany na XVI Ogólnopolskim Seminarium Numizmatycznym we wrześniu 2021r. oraz ukazał się w Kwartalniku Numizmatycznym „Grosz” nr 166.

[Krzysiek]

Super napisane. Z chęcią bym poczytał jeszcze jak coś nowego masz zamiar dopisać.

[notgeld]

Aktualnie kończę pracę nad katalogiem losów loteryjnych Polskiego Monopolu Loteryjnego z lat 1946-1991.
Ale tutaj będzie o pojawiających się zdrapkach innych aniżeli Lotto.

A przyjdzie też czas na wydanie takiego katalogu zdrapek. Lotto kiedy indziej .

Zdrapki cały czas pojawiają się w przestrzeni naszych sklepów w mijającym roku było ich całkiem sporo, choć niektóre są tylko w danych regionach.
Kilka przykładów. niektóre nadal dostępne:
Żabka 2021 W obiegu: 04.08.2021 – 31.08.2021
Castorama 2021 W obiegu: 01.09.2021 – 19.09.2021
Wielka Loteria Trefl! 2021 W obiegu: 15.09.2021 – 31.12.2021
mono ENERGY 2021 W obiegu: do 10.08.2021

A o te można powalczyć:
Loteria Plus 10 2021 W obiegu: 01.09.2020 – 31.12.2020
Na stacjach paliw BP W obiegu: 13.10.2021 - 18.01.2022
Gwiazdka z Topazem W obiegu: 15.11.2021 - 16.01.2022

Będę się starał uzupełniać informacje o nowych edycjach, ale też proszę o wskazywanie innych nie znanych.
Na przykład /wiem, że była/
„Podziel się radością!” Port Łódź 2021 W obiegu: 06.12.2021 – 23.12.2021
Zdrapka jest w regulaminie pokazana ale na żywo jej nie widziałem.
Wydawane w latach wcześniejszych przez Port Łódź zdrapki nie są mi znane, wiem że były.

Dodano po 2 minutach 28 sekundach:
Mały błąd przy kopiowaniu
Loteria Plus 10 2021 W obiegu: 01.10.2021 – 31.01.2022

[Rocker]

Dodał bym jeszcze informacje o zdrapkach linii lotniczych. Nigdy nie kupowałem , ale w niektórych liniach lotniczych podczas lotów je reklamują.

[notgeld]

Ja znam tylko zdrapki z lotów samolotami Ryanair.
Wiem, że są 4 kolory.
Oraz 8 fundacji, które są wspierane.
Na zdrapce fundacja jest opisana w kółku.
Nawet jest fundacja z Polski "Fundacja Dzieciom - Zdążyć z Pomocą".

Takie zdrapki maja być dostępne w samolotach do 2023-12-31.
Zatem jest jeszcze szansa na zdobycie choć jednej do kolekcji .

Na razie nie udało mi się zebrać wszystkich odmian.

Nie mam też informacji w jakich innych liniach lotniczych, wylatując z Polski, można takie zdrapki zakupić.
Jak ktoś wie to proszę o podpowiedź w tej sprawie.

[Lottolotek22]

O pierwszej "zdrapce" w biuletynie TS.

Najmłodsze dziecko gier loteryjnych "zdrapka" zawitało do Polski ponad dziesięć lat temu. Wszystko zaczęło sie od wizyty Ericha Kolmana, przedstawiciela British American Bank Note (BABN), który w poszukiwaniu nowych rynków dla gier loteryjnych przyjechał do Polski. Spodziewał się dużego zainteresowania nowym produktem. Myślał nawet o sprowadzeniu do nas urządzeń do produkcji losów. W tym czasie polski rynek dzieliło między siebie dwóch monopolistów. Jednym z nich był Totalizator Sportowy nadzorujący gry liczbowe i zakłady wzajemne, drugim Polski Monopol Loteryjny. Te dwie potęgi w grach wspólnie z Erichem Kolmanem wypuściły na nasz rynek pierwszą loterię "zdrapkową". Całe przedsięwzięcie finansował Totalizator Sportowy, odpowiadał również za dystrybucję. PML tylko firmowała loterię. Ryzyko nie było takie duże, bo polegało jedynie na kosztach wydrukowania. Loteria była hitem na Zachodzie. Na "zdrapce" umieszczono wizerunek rzymskiej bogini szczęścia - Fortuny. Starożytni przedstawiali ją z ods łoniętymi piersiami. Pruderyjni Amerykanie za nic nie chcieli tego wydrukować. Opór przełamał dopiero dyrektor Andrzej Adamczyk udowadniając, że wartości wartościami, ale Fortunie nie należy się narażać. Przedstawiciel BABN załatwił sprawę, zadzwonił i powiedział "...a macie te gołe piersi...".

Druk odbył sie w Fort Washington w Stanch Zjednoczonych. Losy przyleciały do Polski samolotem i od razu stworzyły problemy. Celnicy chcieli na nie naliczyć cło tak jak dla papierów wartościowych, to znaczy biorąc jako podstawę opłat księgową wartość loterii. Totalizator argumentował jednak, że dopóki loteria nie zostanie wprowadzona do sprzedaży ma jedynie wartość makulatury. Na szczęście argument trafił do przekonania i pierwsze "zdrapki" mogły się już bez przeszkód pojawić w polskim obszarze celnym.
Tak oto w grudniu 1991 r. w kolekturach Totalizatora Sportowego pojawiła pierwsza loteria zdrapkowa "RECORD". Sprzedaż trwała zaledwie kilka tygodni i zakończyła się pełnym sukcesem. Sukces był na tyle duży, że pan Kolman przyjechał do Polski ponownie z propozycją następnych loterii. Główna wygrana wynosiła wówczas 400.000 zł. Loteria zawierała także wygrane rzeczowe. Najatrakcyjniejszą z nich był samochód. Doczekała się także kilku wznowień.

[notgeld]

Na początku w loterii Rekord główna wygrana wynosiła 400 000 000zł. Potem wygrane wzrosły do 500 milionów złotych i przed denominacją zatrzymały się na 1 miliardzie złotych. Natomiast w Loterii Niepełnosprawnych Klaudiusz główna wygrana wynosiła 2 000 000 000zł.

[notgeld]

Znalazłem informację, że nasz LOT w 2012 roku również miał zdrapkę.
Jak ktoś posiada ją w zbiorze to proszę o umieszczenie skanu.

[notgeld]

P I E R W S Z A 01 / 2022

Zdrapka /nie Lotto/ pojawi się już jutro i będzie dostępna na stacjach benzynowych Shell.

"JAK WZIĄĆ UDZIAŁ W LOTERII?
Kup swój ulubiony napój kawowy Shell Café biorącej udział w promocji na stacji Shell w dniach od 28.02.2022 r. do 29.05.2022 r.
Odbierz od kasjera darmową zdrapkę."

Jak już będę miał to wstawię obrazek, chyba że ktoś mnie uprzedzi